Paranın değer kaybetmesi yaşanan enflasyonlar sebebiyle sıkça gündeme gelmekte olan bir konudur. Paranın bir reel bir de nominal değeri bulunmaktadır. Reel değeri onun üretiminde kullanılan kaynakların maliyetidir. Nominal değer ise onun ifade ettiği değerdir. Örneklerle açıklanırsa 50 TL olan bir paranın reel değeri 5 TL kadar olabilir. O parayı kullanmak istediğiniz zamansa para ile 50 TL’ye alabileceğiniz ürün 5 TL’ye alabileceğiniz ürünün çok daha üstündedir. Bu yüzden paraların alım gücü değişikliğe uğramakta, para enflasyona yenik düşmekte daha anlaşılır bir ifadeyle para değer kaybetmektedir. Peki para neden değer kaybeder? Bu konu bazı maddeler ile ele alınabilir.
Önceki yazımızı okumak için tıklayabilirsiniz >> Aktivist Yatırımcılar Ne İş Yapar
Paranın değer kaybetmesine sebep olan faktörler:
1-) Gereğinden fazla, karşılıksız para basmak. Karşılıksız olarak basılan paralar enflasyona yani paranın değer kaybetmesine sebep olur. Basit bir mantıkla para çok fazla bulunduğu için artık alım gücü düşecektir. Paranın değer kaybetmemesi için yerine yeterince değerli maden koyulmalı ve karşılığında para basılmalıdır.
2-) İthalat yani dış alım çok fazla ihracat yani dışa satım ise azdır. Bu da paranın değerini kaybettirir. Bunun sebebi sizin paranız hep yurt dışına çıkar ancak yabancı paralar yurt dışından sizin ülkenize girmez. Bu da sizin paranızı piyasada bollaştırırken yabancı paraların az olmasına sebep olur. Arz talep dengesi gereği de sizin paranız değer kaybeder yabancı paralar ise değer kazanır.
3-) Yüksek faizler: faiz aslında hem enflasyonu artıran bir sebep hem de bir sonuçtur. Faizin yüzde 10 olduğunu düşünelim. Bu durumda 10 bin TL para bankaya koyduğunuz takdirde 1 sene sonra 1000 TL para alacaksınız. Piyasalar da buna göre hesaplanıyor ve faiz oranları kadar doğal olarak paranın değeri kayboluyor. Paranın değer kaybı bu rakamın üstünde de ortaya çıkabiliyor. Faizin hem sebep hem sonuç olduğunu söylemiştik. Sebep kısmı anlaşıldı, sonuç kısmı da bu konuyla bağlantılı. Para enflasyon sebebiyle değer kaybediyor, kaybettiği değeri karşılaması için de faizler artırılıyor. Faizler artırılıyor çünkü enflasyon faizinde üstünde olabiliyor.
Para neden değer kaybeder sorusu için bu ana maddeler sayılabilir. Bu maddeler dışında da farklı sebepler tabii ki etkendir. Ana etkenler olarak ise bu maddeler üzerinden giderek düşünülebilir.
Paranın Değer Kaybetmesinin Sonuçları Nelerdir?
Paranın değer kaybetmesinin o para birimi ile geçinen halk için birçok sonucu ortaya çıkmaktadır ve bu sonuçlar olumsuz yöndedir. Paranız değer kaybettiği takdirde bu sene cebinizdeki para ile 10 ekmek alabiliyorsanız seneye 8 ekmek alabilirsiniz. Kısaca alım gücünüz düşer ve bu durum sebebiyle mağduriyet yaşarsınız.
Almak için hedeflediğiniz bir ürün olduğunu düşünelim. Bu ürün 50.000 TL olsun, siz de 2.500 TL her ay biriktirerek 20 ayda bu ürünü almak isteyin. 20 ay sonunda sizin elinizde 50.000 TL olmuş olacak ancak o ürünün fiyatı yükselecek. Bu sebepten dolayı hedeflerinize ulaşmakta zorluk çekeceksiniz, siz para biriktirdikçe paranızın değeri düşecek ve ürünlerin fiyatı yükselecek. Bu durum da paranın değer kaybetmesinin sonuçlarının çoğu zaman büyük olumsuzluk getirdiğini göstermektedir.
Eklemek gereken nokta ise değer kaybının oranının önemli oluşudur. Her ülkenin para birimi çoğu zaman az da olsa değer kaybeder. Değer kaybı çok yüksek değilse bu korkulacak sonuçlara yol açmaz. Belirli oranda enflasyonun iyi olduğu da söylenebilir. Çok yüksek oranlarda paranın değer kaybı ise bahsedilen sonuçlara yol açacaktır.
Paranın Değer Kaybetmesinin Önüne Nasıl Geçilir?
Paranın değer kaybının durdurulması için öncelikle paranın değer kaybına yol açan faktörler iyi bir şekilde analiz edilip nasıl ortadan kaldırılacağı hakkında analiz yapılmalıdır. Ülkenin tüketimi azaltması ve üretimi artırması en önemli noktalardan birisidir. Yurt dışından getirilerek tüketilen ürünler yerine yerli ürünlerin tercih edilmesi, yurt dışına çokça ürün satarken yurt dışından az ürün almak enflasyonu azaltacaktır. Bununla birlikte ihraç edilen ürünlerin değerleri de artırılmalı yani pahalı ürünler satılmalıdır.
İthalat-ihracat üzerinde yapılacak bu düzenlemelerin dışında devletler sürekli olarak karşılıksız para basmamalıdır. Bunu çoğu zaman mecbur duruma düştüğü için, borçlarını ödemek için yapar devletler. Bunun sonucunda da paraların değeri azalır yani buradan zararlı çıkarlar. Bunun olabildiğince önüne geçilmelidir.
Bu gibi konulara yani enflasyonu, paranın değer kaybını ortaya çıkaran konulara çözüm odaklı yaklaşarak paranın değer kaybı önlenebilir. Tüm bunlarla birlikte ülkenin güven ortamına sahip olması, ülkenin yabancı yatırımcılar tarafından tercih edilebilir ortama sahip olması da çok önemlidir. Paranızın değerli olmasını sağlayan faktörlerden birisi de ülke içerisindeki ortamla alakalıdır. Bir ülke insanları kendisine çekebiliyorsa, içerisinde yaşayan kişilerin memnun olduğu yurt dışından da insanların içerisinde bulunmak istediği bir ülkeyse bu ekonomiye de etki etmektedir. Bu durum da paranın değer kazanmasını, o ülkenin para birimine duyulan güveni artıran oldukça önemli faktörlerden bir tanesidir.
