Piyasa Ekonomisi Ve Kamu Ekonomisi Arasındaki Farklar

Ekonomik faaliyetlerin gerçekleşebilmesi için üretim ve tüketim faaliyetlerinin oluşması gerekmektedir. Devletin sorumlulukları arasında toplumdaki kişilere ihtiyaçlarını gidermek amacıyla kamu hizmeti sunmak da vardır. Kamu hizmeti sunmak için belirli bir üretim ve tüketim yapılması gerekir. Buna bağlı olarak da bu üretim için belirli bir kaynak bulunması ve gelir olarak kullanılması gerekmektedir. Piyasa ekonomisi ve Kamu ekonomisi arasındaki farklar nedir diye sorgulamadan önce kamu ekonomisi ve piyasa ekonomisini incelemek gerekli oluyor.

Önceki yazımızı okumak için tıklayabilirsiniz >> Ziraat Katılım Nedir?

Kamu Ekonomisi Nedir?

Kamu ekonomisi devletin mali boyuttaki harcamalarının dengesini ve ekonomik faaliyetlerin işleyişini inceler. Kamu ekonomisinde kendine özgü kuralları ve işleyişi vardır. Kamu ekonomisinin yapısı gereği kimin ne kadar fayda sağlayacağının tespiti yapılmaz. Kamu ekonomisinde mal ve hizmetin nitelik ve nicelik durumu siyasi karar mekanizmasının elindedir. Siyasi iktidarın önceliğinin kamu yararı olması gerekmektedir. Aldıkları kararları da bu yönde vermeleri beklenir.

Kamusal Mal ve Hizmetin Özellikleri Nelerdir?

Kamusal amaçla yapılan mal ve hizmetten yararlanmak ücretsizdir. Devletin bireylerine sunduğu bu hizmet devlet olmanın gerekliliğindendir. Fakat kamu için üretilen mal ve hizmetlerin bir bedeli vardır. Finansman olarak kullanılan bu kaynaklar kamu gelirlerinden elde edilir. En büyük kamu gelir kaynağı vergilerdir. Toplumdan alınan vergiler yine toplum için kullanılmış olur. Kamu ekonomisinde kapasite sınırları geniştir. Bu sebepten bir mal ve hizmetten faydalanan kişinin üretim ve tüketim durumu diğer bireylerin üretim ve tüketim durumuna etki etmez. Toplumdaki bireylerin sağladığı fayda ortaktır ve eşittir. Kamusal hizmetlerden yararlanmak bedelsizdir.

Piyasa Ekonomisi Nedir?

Üretici ve tüketici faaliyetlerinin gerçekleştiği yer piyasa ekonomisidir. Piyasa ekonomisi bir ekonomik sistemdir ve belirli koşullar dâhilinde varlığını sürdürür. Bu koşulların başında özel mülkiyet; sözleşme yapma, girişimcilik ve piyasalar gelmektedir.

• Özel mülkiyet; Bir mülke sahip olma, alım-satım yapabilme, dilediğinde yeni bir mülk edinme ve bunun sonucunda elde edilen kazançlardan özgürce faydalanma hakkı olarak tanımlanır.
• Sözleşme Yapma; Toplum içinde yaşayan tüm bireylerin ürettikleri mal ve hizmeti belirli koşullar ve kurallar dâhilinde kamuda satmak ve almak hakkı mevcuttur. Ve bu hak kanunlarla çizilmiş hukuki bir haktır.
• Girişimcilik; Girişimcilik sayesinde piyasa koşullarında yeni yatırımların yapılması ve yeni iş kollarının açılması sağlanır. Serbest piyasa koşullarında girişimciler sayesinde ekonomik faaliyetler hız kazanır.
• Piyasalar; Piyasalarda işlevsel fiyat sistemi sayesinde taleplerin karşılanması mümkündür. Maddi değerini karşıladığı sürece bireyler dilediklerini almakta özgürdür. Fiyat mekanizmasının dengede tutulması için ekonomik sistemin düzgün işlemesi gerekmektedir. Piyasa ekonomisinde tüketicinin önemi yadsınamaz.

Piyasa Ekonomisi ve Kamu Ekonomisi Arasındaki Farklar;

Piyasa ekonomisi ve kamu ekonomisi arasındaki farklar; Kamu ekonomisi sistem olarak daha demokratiktir. Herkes bedelsiz ve eşit olarak sunulanlardan yararlanır. Piyasa ekonomisinde maddi gücü fazla olanlar imkânlardan daha fazla yararlanma şansına sahip olur. Piyasa ekonomisinde özel kesimin taleplerine göre üretim yapılması durumu vardır. Kamu ekonomisinde önceden belirlenen bütçe ve planlamalar dâhilinde toplumun tüm kesimlerinin faydalanacağı hizmet üretme çabası vardır. Kamu ekonomisinde sınırlı kaynakların kullanılıp mal ve hizmet üretimi yapılması ve bütçenin siyasi otorite tarafından onaylanması gerekir. Piyasa ekonomisinde mal ve hizmet üretmek için kullanılan sınırlı kaynaklar serbest piyasa koşullarında belirlenen fiyata göre gerçekleşir.

Piyasa ekonomisinde siyasal sürecin öngördüğü şekilde  değil ekonomi şartların durumuna göre gerçekleşir. Ülkelerin şartları ve durumları ne olursa olsun piyasa ekonomisi ve kamu ekonomisi bir arada ve toplum için çalışır. Hem kamu hem de özel kesim ihtiyaçları gidermek için sahip olduğu sınırlı kaynakları en etkin şeklide kullanmayı hedefler. Kamu ekonomisi bedelsiz ve ücretsiz kamu yararına hizmet sunarken, piyasa ekonomisi bedel ve ücret ödeyerek hizmet sunar. İşleyişleri bakımından farklılık gösterirler. Temelde ekonomik düzenin işleyişine katkı sağlamak amacıyla çalışan her iki sisteminde buluştuğu ve ayrıldığı noktalar bulunmaktadır.

Ülkedeki Demokratik Sistemin Etkileri;

Piyasa ekonomisinin amacından sapmadan hizmet edebilmesi için ülkede demokrasinin işleyişinde sıkıntı olmaması gerekir. Demokratik ülkelerde piyasa ekonomisi özel mülkiyeti koruduğu gibi yasalarla da sınırlarını çizmektedir. Özel mülkiyet kavramı tekelciliğin elinde kalırsa hizmet ve mal üretiminin sadece belirli girişimcilere fayda sağlayacağı bilinir. Bu durumda toplumsal hizmet amacından uzaklaşılmış olur. Devlet hem kamu ekonomisini hem de piyasa ekonomisini belirli çerçeveler içine alırsa düzen ve işleyiş bakımından sıkıntı olmaz. Demokratik düzen içinde piyasa ve kamu ekonomisi kendi sınırları dâhilinde hizmet etmek amacıyla işleyişine devam eder.